ΠΟΠ Σαντορίνη
ΠΟΠ Σαντορίνη
Ποικιλία:
- Ασύρτικο (τουλάχιστον 85% για τα ξηρά & τουλάχιστον 51% για τα γλυκά)
- Αθήρι
- Αηδάνι (για τα γλυκά κρασιά επιτρέπονται και άλλες λευκές ποικιλίες του νησιού σε μικρό ποσοστό)
Σημαντικότερα στυλ:
- Λευκά ξηρά
- Γλυκά λιαστά
Περιοχή:
Σαντορίνη, Κυκλάδες
Τύποι κρασιών:
- Οίνος λευκός ξηρός
- Οίνος γλυκός από λιαστά σταφύλια
- Οίνος γλυκός ενισχυμένος από λιαστά σταφύλια
Η ζώνη
Η οριοθετημένη ζώνη παραγωγής οίνων ΠΟΠ Σαντορίνη περιλαμβάνει τα νησιά Σαντορίνη (Θήρα) και Θηρασία. Η ζώνη ξεκινά ομαλά από τη θάλασσα και καταλήγει σε πεζούλες μέχρι περίπου τα 300 μέτρα. Το κλίμα της περιοχής είναι τυπικό μεσογειακό με έντονη ηλιοφάνεια, με ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες. Κατά τη διάρκεια αυτής της παρατεταμένης ξηρασίας, τις ανάγκες των φυτών σε νερό ανακουφίζουν οι ομίχλες που δημιουργούνται από την εξάτμιση της θάλασσας και σκεπάζουν το νησί, ανεβαίνοντας από την καλντέρα. Ο σφοδροί βόρειοι ανέμοι που διαπερνούν το νησί εμποδίζουν τη συσσώρευση υγρασίας πάνω στα σταφύλια μέσα στην ημέρα. Τη νύχτα, που πέφτουν οι θερμοκρασίες, οι κλιματολογικές συνθήκες γίνονται σχετικά υγρές, με το ηφαιστειογενές έδαφος του νησιού να απορροφά την υγρασία στα αμπέλια.
Τα εδάφη της Σαντορίνης είναι ηφαιστειακά και αποτελούνται από έναν συνδυασμό βασάλτη, ηφαιστειογενούς τέφρας, άμμου, ελαφρόπετρας, ανδεσίτη και διαφόρων άλλων ηφαιστειακών πετρών. Το έδαφος της Σαντορίνης είναι αμμώδες με πολύ μικρό ποσοστό αργίλου και αυτός είναι ο λόγος που ποτέ δεν προσβλήθηκε από τη φυλλοξήρα. Ο σαντορινιός αμπελώνας είναι ο πιο γηραιός στον Ελλαδικό χώρο και ένας από τους γηραιότερους σε ολόκληρο τον κόσμο. Μερικά αμπέλια μπορεί να έχουν ριζικό σύστημα που ξεπερνάει τα 300 έτη. Τα πρέμνα του αμπελώνα είναι αυτόρριζα.
Προκειμένου να προστατέψουν τα σταφύλια από τους σαρωτικούς ανέμους που μαστίζουν το νησί, τα αμπέλια κλαδεύονται με έναν τέτοιο τρόπο, ώστε να παίρνουν το σχήμα στεφανιού (κουλούρα) και τα σταφύλια να μεγαλώνουν στο εσωτερικό του. Ένα ακόμα παραπλήσιος τρόπος μόρφωσης είναι το «κουλουράκι», σε μορφή χαμηλού κυπέλλου.
Ιστορία
Η Σαντορίνη διαθέτει έναν από τους πιο παλαιότερους αμπελώνες στον κόσμο ο οποίος έχει τις ρίζες του στα προϊστορικά χρόνια. Η αδιάκοπη παράδοση στην αμπελουργία, υφίσταται εδώ και τουλάχιστον 3.500 χρόνια. Ο προϊστορικός αυτός αμπελώνας, καταστράφηκε με τη μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου, γύρω στα 1.650 π.Χ., που εξαφάνισε κάθε ίχνος ανθρώπινης ζωής και φυτικής βλάστησης από το νησί για τρεις αιώνες περίπου.
Η αμπελουργία και η οινοπαραγωγή αποτελούσαν βασικό τομέα της οικονομίας του Ακρωτηρίου στην εποχή της καταστροφής του όπως μαρτυρά η φυσική παρουσία κάρβουνων από ξύλα αμπέλου, και γιγάρτων από σταφύλια, όσο και από την ειδική συσκευή για το πάτημα των σταφυλιών και τη συλλογή μούστου. Ο ληνός (το πατητήρι) και ο κάδος κάτω από αυτόν αποτελούσαν τα απαραίτητα εξαρτήματα. Η φύλαξη του κρασιού γινόταν σε μεγάλους πίθους και η στεγάνωσή τους γινόταν με κερί. Τσαμπιά σταφυλιού έχουν χρησιμοποιηθεί ως διακοσμητικά θέματα στην αγγειογραφία της εποχής.
Μόνο η άμπελος κατόρθωσε να επιβιώσει στη διάρκεια των αιώνων στο αφιλόξενο περιβάλλον της Σαντορίνης. Στην Ενετοκρατία οι Βενετοί κυριάρχησαν στο νησί της Σαντορίνης. Ανέκαθεν, οι Ευρωπαίοι εκτιμούσαν τους ελληνικούς οίνους, όχι μόνο για την ποιότητά τους, αλλά και γιατί άντεχαν στα μακρινά θαλάσσια ταξίδια. Έτσι, τα φράγκικα και τα βενετσιάνικα πλοία φόρτωναν όλο και πιο πολλά κρασιά, από τη Σαντορίνη.
Ποικιλίες και χαρακτηριστικά
Τα ξηρά κρασιά ΠΟΠ Σαντορίνη παράγονται από τουλάχιστον 85% Ασύρτικο, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό συμπληρώνεται από τις ποικιλίες Αθήρι και Αηδάνι σε ποσοστό μέχρι 15%. Πολλά από τα κρασιά όμως παράγονται από 100% Ασύρτικο. Στη ζώνη παράγονται ξηρά λευκά κρασιά που αποτυπώνουν εξαιρετικά την προέλευση τους και το terroir. Είναι γεμάτα δύναμη, με ορυκτότητα που παραπέμπει στην αλμύρα της θάλασσας και μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης. Αν και δεν είναι αρωματικά, η ορυκτή δομή, το βάθος του φρούτου που παραπέμπει σε εσπεριδοειδή, η αυστηρότητα, μαζί με τα υψηλά επίπεδα οξύτητας και αλκοόλ, δίνουν στα Ασύρτικα από τη Σαντορίνη την έντονη και ξεχωριστή προσωπικότητά τους. Αρκετές φορές επιλέγεται η ωρίμαση πάνω στις φίνες οινολάσπες και κάποιες φορές σε δρύινα βαρέλια, με σκοπό την παραγωγή κρασιών με πιο κρεμώδες και πλούσιο στυλ. Τα κρασιά έχουν μεγάλη δυνατότητα εξέλιξης στη φιάλη, που αγγίζει ή ξεπερνάει τη δεκαετία.
Τα γλυκά κρασιά ΠΟΠ Σαντορίνη παράγονται από σταφύλια της ποικιλίας Ασύρτικο τουλάχιστον κατά 51% και το υπόλοιπο από τις ποικιλίες Αηδάνι, Αθήρι και σε μικροποσότητες των λευκών «ξενόλογων» που καλλιεργούνται παραδοσιακά στο σύμπλεγμα των νήσων Θήρας και Θηρασίας και συγκεκριμένα των ποικιλιών Γαϊδουριά, Κατσανό, Μοσχάτο λευκό, Μονεμβασιά, Πλατάνι, Ποταμίσι και της ερυθρωπής ποικιλίας Ροδίτης. Για αυτά χρησιμοποιείται η παραδοσιακή ένδειξη Vinsanto. Τα σταφύλια που προορίζονται για το Vinsanto συλλέγονται υπερώριμα και απλώνονται πάνω σε ψάθες στους αμπελώνες και αφήνονται να αφυδατωθούν κάτω από τον ήλιο, συμπυκνώνοντας έτσι τα σάκχαρα, τα αρώματα και τις γεύσεις τους. Τα Vinsanto συγκαταλέγονται ανάμεσα στα καλύτερα επιδόρπια κρασιά όλου του κόσμου. Εμφανίζουν κεχριμπάρι-καφέ χρώμα, είναι λαχταριστά γλυκά αλλά ισορροπημένα λόγω της υψηλής οξύτητας, και σύνθετα, με επίμονα αρώματα αποξηραμένων φρούτων, μελιού, καραμέλας, καφέ, ξηρών καρπών και μπαχαρικών.
