Κρήτη
Κρήτη
Οίνοι ΠΟΠ: ΠΟΠ Αρχάνες,
ΠΟΠ Δαφνές, ΠΟΠ Πεζά,
ΠΟΠ Candia, ΠΟΠ Malvasia – Candia, ΠΟΠ Σητεία, ΠΟΠ Malvasia Σητεία.
Οίνοι ΠΓΕ: ΠΓΕ Κρήτη,
ΠΓΕ Ηράκλειο, ΠΓΕ Λασίθι,
ΠΓΕ Ρέθυμνο, ΠΓΕ Χανιά,
ΠΓΕ Κίσσαμος
Η Κρήτη, το μεγαλύτερο ελληνικό νησί, είναι και μια από τις πιο παραγωγικές αμπελοοινικές περιοχές της χώρας. Την μερίδα του λέοντος κατέχει ο νομός Ηρακλείου και ακολουθούν οι νομοί Χανίων, Ρεθύμνου και Λασιθίου. Η θέση της, στο νότιο τμήμα της Ελλάδας, καθορίζει το κλίμα που είναι θερμό μεσογειακό. Ωστόσο, λόγω μεγέθους, η Κρήτη διαθέτει ένα ευρύ φάσμα διαφορετικών μεσοκλιμάτων και τοπογραφιών. Το νησί βρέχεται από το Αιγαίο Πέλαγος στα βόρεια και το Λιβυκό Πέλαγος στα νότια. Η «ραχοκοκαλιά» βουνών που διασχίζει το νησί κατά μήκος, λειτουργεί ως φράγμα στους θερμούς ανέμους που έρχονται από την Αφρική. Τα βουνά παρέχουν διακυμάνσεις σε υψόμετρα, εδάφη και προσανατολισμούς. Οι αμπελουργοί έχουν τη δυνατότητα να φυτεύουν αμπελώνες σε τοποθεσίες με μεγάλο υψόμετρο, εξασφαλίζοντας έτσι πολύ πιο δροσερά μεσοκλίματα, από ό,τι θα αναμενόταν σε αυτό το γεωγραφικό πλάτος. Η Κρήτη διαθέτει πληθώρα γηγενών -υψηλής ποιότητας- ποικιλιών, με τους Κρητικούς παραγωγούς, να επικεντρώνονται στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Το Βιδιανό είναι το ανερχόμενο αστέρι του τοπικού αμπελώνα, ωστόσο άλλα γηγενή σταφύλια, όπως το Δαφνί, το Πλυτό, το Μοσχάτο Σπίνας, το Ρωμέικο κ.α., συνθέτουν ένα περίπλοκο «μωσαϊκό» ιδιαίτερων αρωμάτων και γεύσεων.
Η Κρήτη διαθέτει επτά ονομασίες προέλευσης, συμπεριλαμβανομένων δύο μελών της οικογένειας ονομασιών Malvasia. Πέντε από αυτές βρίσκονται στο Ηράκλειο και δύο στον νομό Λασιθίου. Διαθέτει επίσης την ΠΓΕ Κρήτη που καλύπτει το σύνολο των αμπελουργικών περιοχών του νησιού.
Η ΠΟΠ Σητεία, στο Λασίθι, στο ανατολικό τμήμα της Κρήτης, παράγει λευκά και ερυθρά κρασιά. Τα λευκά είναι χαρμάνι στο οποίο κυριαρχεί η Βηλάνα μαζί με μικρό ποσοστό από Θραψαθήρι. Τα ερυθρά παράγονται από Λιάτικο, με μικρά ποσοστά Μανδηλαριάς. Τα ερυθρά κρασιά έχουν απαλό προς μεσαίας έντασης χρώμα, σύνθετα και εκλεπτυσμένα αρώματα κόκκινων αποξηραμένων φρούτων, βοτάνων και μπαχαρικών. Οι τανίνες είναι αισθητές και ελαφρώς ξηρές, ωστόσο τα καλύτερα απ’ αυτά μπορούν να παλαιώσουν υπέροχα. Το Λιάτικο παράγει επίσης εξαιρετικά ερυθρά συμπυκνωμένα γλυκά κρασιά που φέρουν την ένδειξη ΠΟΠ Σητεία. Στο Λασίθι βρίσκεται και η ΠΟΠ Malvasia-Σητεία που επιτρέπει την παραγωγή λευκών γλυκών κρασιών, από χαρμάνι αυτόχθονων ποικιλιών. Τα κρασιά από τις γηγενείς κρητικές ποικιλίες αλλά και οι συνδυασμοί τους με διεθνείς φέρουν συχνά την ένδειξη ΠΓΕ Λασίθι.
Η ΠΟΠ Δαφνές, για ξηρά ή γλυκά ερυθρά κρασιά, η ΠΟΠ Αρχάνες για ξηρά ερυθρά και η ΠΟΠ Πεζά για ξηρά λευκά και ερυθρά, είναι οι τρεις παλαιότερες ονομασίες προέλευσης στο Ηράκλειο. Στην ΠΟΠ Δαφνές κυριαρχεί το Λιάτικο με προαιρετική προσθήκη Μανδηλαριάς στο χαρμάνι. Τα κρασιά ΠΟΠ Αρχάνες και τα ερυθρά ΠΟΠ Πεζά παράγονται από συνδυασμό των ποικιλιών Κοτσιφάλι και Μανδηλαριά, Οι δύο αυτές ποικιλίες αλληλοσυμπληρώνονται καθώς το Κοτσιφάλι δίνει ανοιχτόχρωμα κρασιά με έντονα αρώματα, χαμηλές έως μέτριες τανίνες και υψηλό αλκοόλ, ενώ η Μανδηλαριά είναι βαθύχρωμη με υψηλότερα επίπεδα τανίνης και οξύτητα. Τα λευκά ΠΟΠ Πεζά παράγονται από 100% Βηλάνα, με τα καλύτερα παραδείγματα να προέρχονται από αμπελώνες με συγκρατημένες αποδόσεις, σε μεγαλύτερο υψομέτρου και σε φτωχά εδάφη. Η ευρεία ΠΟΠ Χάνδακας-Candia (για λευκά/ερυθρά) και η, αποκλειστικά για γλυκά κρασιά, ΠΟΠ Malvasia Candia είναι οι δύο πιο πρόσφατες ονομασίες προέλευσης στο Ηράκλειο. Τα κρασιά από άλλες γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες μπορούν να φέρουν την ένδειξη ΠΓΕ Ηράκλειο.
Οι νομοί Χανίων και Ρεθύμνου δεν φέρουν καμία Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Ωστόσο, οι παραγωγοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ΠΓΕ Χανιά ή την ΠΓΕ Ρέθυμνο, καθώς και την ΠΓΕ Κρήτη, που είναι η πιο κοινή γεωγραφική ένδειξη στα κρητικά κρασιά, περιλαμβάνοντας και τις 4 γεωγραφικές ενότητες του νησιού. Κάτω από αυτές τις ονομασίες, παράγεται μια σειρά από κρασιά διαφορετικού στυλ και από έναν αριθμό αυτόχθονων και διεθνών ποικιλιών. Στην περιοχή των Χανίων βρίσκεται και η ΠΓΕ Κίσσαμος όπου παράγονται κρασιά από γηγενείς και διεθνείς ποικιλίες.